Herkesin Bilmesi Gereken 11 Yazım Yapısı Türü

İyi yapılandırılmış bir yazı, okuyucuların çalışmanızı anlamasını sağlamak için çok önemlidir. Güçlü bir yapı, aktarmak istediğiniz noktaları netleştirir. Ayrıca, değerlendiricinin notlarınızı düşürmemesi için yazarken belirli yapı türlerini takip etmeniz gerekir.

Bu akademik yazım çerçevelerinin farkında olmak, çalışmalarınızı sıradan bir seviyeden daha yüksek notlar almaya layık bir seviyeye yükseltebilir. Örneğin, ciddi bir yazıda rahat bir yapı uygunsuz görünebilir.

Bu kılavuz, materyalinizin sağlam bir temele sahip olabilmesi için yazıda kullanılan 11 farklı yapı türünü incelemektedir. Bunların neler olduğunu ve ne zaman kullanılması gerektiğini öğrenmek için bu kılavuzu okuyun.

16 Kasım 2023 • Okuma süresi: 10 dakika

1. Kronolojik Yapı

Kronolojik yapıda, yazınızı sıralı bir düzende düzenlersiniz. Genellikle olayların zaman içindeki akışına göre düzenlenir. Konuşma noktalarınızı doğrusal bir şekilde oluşturmaya devam edersiniz. Okuyucu, olayların gerçekleşme sırasını anlamalıdır.

Örneğin, Bağımsızlık Bildirgesi hakkında bir makale yazıyorsunuz. Önce Avrupa'dan gelen yerleşimcilerin tarihçesiyle başlayacak, ardından bağımsızlık savaşını ele alacaksınız. Son olarak, Bağımsızlık Bildirgesini onaylayan çeşitli kolonileri tartışacaksınız.

Biyografiler ve diğer zaman bazlı olaylar dizileri için de bu yapıyı takip edeceksiniz. Bu yapı, okuyucunun neler olup bittiğini anlayabilmesini sağlar. Okuyucular, bağlamı anlamak için her zaman önceki bölümlere başvurabilirler.

Bu, gün boyunca yaptıklarınızı anlatmak gibidir. Uyandığınız andan bahsetmeden önce akşamınızı anlatmaya başlarsanız, dinleyenlerin sizi takip etmesi zorlaşır.

2. Mantıksal Yapı

Mantıksal yapı, kanıtlarınızı ve bilgilerinizi sistematik olarak düzenlediğiniz bir yazma çerçevesidir. Okuyucu, bir sonraki konuşma noktasını bir öncekiyle ilişkilendirebilir. Bu çerçeve, çalışmanızda öne sürdüğünüz iddiaları güçlendirmek için yararlıdır.

Örneğin, gün boyunca gökyüzünün renginin nasıl değiştiği hakkında bir kompozisyon yazmanız gerekiyor. Güneş ışığının farklı renklerden oluştuğunu açıklamalısınız. Güneşin gökyüzündeki konumuna göre güneş ışığının kat ettiği mesafeyi açıklamalısınız. Ardından, Rayleigh saçılması ve bu fenomenin gökyüzünün rengini nasıl etkilediği hakkında konuşmalısınız.

Sadece Rayleigh Saçılımını açıklamanız halinde, okuyucu gün doğumunda gökyüzünün neden turuncu renkten maviye dönüştüğünü anlayamayacaktır.

Fikirlerinizi düzenlemeniz ve aralarında sorunsuz ve doğal bir geçiş yapmanız gerekir. Konuşma noktalarınız arasında bir bağlantı olmalıdır. Açık ve takip etmesi kolay olmalıdır.

3. Tartışmacı Yapı

Tartışmacı bir yapıda, kendi bakış açınızı açık ve güçlü bir şekilde savunursunuz. Bu, iddianızı ortaya koymanızı ve ifadelerinizi destekleyecek kanıtlar sunmanızı gerektirir. Tartışmanın diğer tarafını da ele alarak, neden geçerli olmadığını belirtmeniz gerekir. Son olarak, konuşma noktalarınızı özetleyerek ana fikri vurgularsınız.

Aşağıda belirtildiği gibi, iddialarınızı savunmanın birkaç yolu vardır:

• Klasik: Bir açıklama yaparsınız, mantığınızı açıklamak için kanıt sunarsınız ve karşıt görüşleri ele alırsınız.
• Rogerian: Bu yöntemde, tartışmanın her iki tarafını da ele alır ve ortak bir orta yol bulmaya çalışırsınız. Başka bir deyişle, karşıt görüşleri ele alır ve her ikisini de destekleyen bir sonuca varırsınız.
• Toulmin: Toulmin yönteminde, belirli bir konu hakkında konuşma noktalarınızı kapsamlı bir şekilde açıklarsınız. Konuyu, iddianız, kanıtlarınız, gerekçeleriniz ve karşı argümanlara yanıtlarınız gibi birden fazla bölüme ayırırsınız. Her bölüm kapsamlıdır ve karışıklığa yer bırakmaz.

4. Karşılaştırma ve Kontrast Yapısı

Karşılaştırma ve zıtlık yapısı, iki veya daha fazla konuşma konusu arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları vurgular. Bu çerçeve, makaleler, denemeler ve araştırma makalelerinde iyi sonuç verir.

Örneğin, aynı arabanın iki modelini incelemek zorundasınız. Yerleşik özellikler, güvenlik donanımları, tasarım, yakıt verimliliği ve fiyat gibi çeşitli özellikleri analiz edeceksiniz. Sonunda, hangisinin daha iyi olduğunu açıklayacaksınız.

Bu örnekte, iki aracı karşılaştırmak ve kontrast oluşturmak için iki yol vardır:

• Nokta nokta ilerleyebilirsiniz. Örneğin, önce A marka arabanın yakıt verimliliğini açıklayın, ardından B marka arabanın yakıt verimliliğini açıklayın. Sonra, B marka arabadan bahsetmeden önce A marka arabanın güvenlik özelliklerini anlatın.
• İkinci yöntem blok blok yöntemidir. Bu akademik yazım tekniğinde, okuyucunun A arabası hakkında bilmesi gereken her şeyi ele alırsınız. Bundan sonra, B arabasının sunduğu her şeyi açıklarsınız.

5. Sorun ve Çözüm Yapısı

Sorun ve çözüm yapısında, sorunu çözmek için çözümünü açıklamadan önce sorunla başlarsınız. Sorunu tanımlamalı, farklı bakış açılarından analiz etmeli ve çözüm önerileri sunmalısınız.

İşte bir örnek:

• Bölgenizde önemli bir trafik olduğunu fark ediyorsunuz.
• Trafik sıkışıklığının artmasının nedenlerini analiz ediyorsunuz. Diyelim ki çok fazla özel araç var veya tüm ofislere giden sadece iki yol var.
• Bu sorunun etkilerini, yani işe ulaşma süresini uzattığını açıklıyorsunuz. Ayrıca trafik sıkışıklığının verimliliği nasıl düşürdüğünü de vurguluyorsunuz.
• Çalışan nüfus için daha iyi toplu taşıma gibi bir çözüm önerirsiniz. Belirli yollardaki trafiği azaltmak için ek güzergâhlar eklenmesini önerirsiniz. Ayrıca, okul saatleri gibi diğer yoğun saatlerle çakışmaması için çalışma saatlerinin değiştirilmesini önerirsiniz.
• Son adımda, iki çözümü değerlendirir ve en iyi seçeneği önerirsiniz.

6. Neden ve Sonuç Yapısı

Sebep-sonuç yapısını karşılaştırma ve zıtlık ile karıştırmak kolaydır. Ancak, ilkinde, bir şeyin neden meydana geldiğini açıklayan nedenlere odaklanırsınız.

Örneğin, Apple, iPhone 13 Mini'den sonra iPhone mini serisini sonlandırdı. Telefon, eleştirmenler arasında popüler olmasına rağmen Apple neden böyle bir karar aldı? Bunun başlıca nedeni, tüketiciler arasında daha büyük modellerin popülerliğini vurgulayan satış rakamlarıydı.

Girişle başlayın, ardından konuşma konularınıza geçin. Bulgularınızın geçerliliğini sağlamak için kanıtları paylaşmanız gerekecektir. İletmek istediğiniz mesaj açık ve mantıklı olmalıdır.

7. Kategorik Yapı

Kategorik yapı, konuştuğunuz sıranın önemi olmayan konuları kapsar.

Örneğin, bu NFL sezonunda takip edilmesi gereken yaklaşık on quarterback hakkında yazmanız gerekiyor. Bu örnekte, sporcuları herhangi bir sırayla yazabilirsiniz; bu, yazının kategorik bir yapısıdır. Her bir konuşma konusu, diğerleriyle aynı ağırlığa ve öneme sahiptir.

Ancak, NFL tarihinin en iyi 10 quarterback'ını sıralarsanız, sıralama önemli ölçüde önem kazanır.

8. Sıralı Yapı

Sıralı yapı, yazının kronolojik yapı unsurlarına benzerdir, çünkü her ikisi de olayların sırasına dayanır. Ancak, bu akademik yazım çerçevesinde olaylar zamana dayalı değildir. Daha çok, adım adım kılavuzları izlerler.

Örneğin, ekmek pişirme tarifi yazdığınızı varsayalım. Malzemelerin listesi ve ölçüleriyle başlıyorsunuz. Ardından, okuyucunun ekmeği sıfırdan yapmak için izlemesi gereken adımları ayrıntılı olarak açıklıyorsunuz.

Başka bir örnek ise, düzgün çalışmayan bir dizüstü bilgisayarın sorununu giderme yöntemini açıklamaktır. Öncelikle, cihazı kapatıp tekrar açmalısınız. Ardından, sorunu çözmek için okuyucuya adım adım birkaç çözüm yöntemi anlatmanız gerekir.

9. Anlatı Yapısı

Anlatı yapısı veya anlatı kemeri, hikaye anlatımına temel oluşturur, böylece hikaye anlamlı hale gelir ve yazınız ilgi çekici olur. Bu yaratıcı yazım yapısı olmadan okuyucu hikayeyi anlamaz. Tek görecekleri, bir araya getirildiğinde hiçbir anlam ifade etmeyen bir dizi kelime olacaktır. Aşağıdaki bölümde yazımda anlatı çerçevesi açıklanmaktadır:

• Sergi: Okurların karakter ve ortamı tanıdığı bir girişle başlar.
• Yükselen eylem: Eser boyunca, karakterlerin yolculukları sırasındaki zorluklar gibi çatışma ve gerilim yaratırsınız.
• Doruk noktası: Bu, okuyucuyu anlatınızla kendine bağladığınız hikayenin dönüm noktasıdır. Karakterler, sorunlarıyla yüzleşerek bir atılım yaparlar.
• Düşüş: Karakter, yolculuğu sırasında gerilimi ve çatışmaları nihayet çözmeye başlar.
• Sonuç: Bu, hikayenizin son kısmıdır. Hiçbir konunun yarım kalmadığından emin olun ve okuyucunun hikayenizin sonunu kabullenmesini sağlayın. Döngüsel bir yapı (bazen döngüsel anlatım olarak da adlandırılır) kullanarak karakteri hikayenin başlangıç noktasına geri getirebilirsiniz.

Bu deneme taslağıyla, hikayenizi anlatmak daha kolay hale gelir. Dahası, okuyucu neler olup bittiğini anlamadığını hissetmeden karakterin gelişimini takip edebilir.

10. Örgülü Deneme

Örgülü deneme yapısı, birden fazla anlatı veya temaya sahiptir ve bunları tek bir parça halinde birleştirir. Hikayenin ilerleyişi her zaman doğrusal olmayabileceğinden, bu teknik hikaye anlatımında yaygın olarak kullanılır. Bu teknik, karmaşık konuları ele almanızı sağlar.

Örneğin, uzay yolculuğu ve bunun insanlık için anlamı hakkında konuşuyorsunuz. Ayrıca uzay yolculuğuyla ilgili anılarınızı ve bunun dünyayı algılama şekliniz üzerindeki etkisini tartışıyorsunuz. Uzay yolculuğunun engelleri nasıl aştığını ve insanları nasıl bir araya getirdiğini gibi temaları keşfetmek için bu anlatılar arasında sürekli geçiş yapıyorsunuz.

11. Mekansal Yapı

Mekansal yapı, çeşitli unsurları ve bunların mekanla olan ilişkilerini tanımladığınız bir yazı türüdür. Bu çerçeve, görsel imgeler uyandırır ve okuyucularınızın hayal gücüyle bir resim çizer.

Okuyuculara, sizinle birlikte mekanı keşfederken nelere bakmaları ve neleri hissetmeleri gerektiğini yönlendirirsiniz. Örneğin, bir bahçeye baktığınızda deneyiminizi nasıl tarif edersiniz?

En yakınınızdaki bitki veya çiçekle başlayacaksınız. Bir sonraki bitkiye geçmeden önce rengini ve düzenini tarif edeceksiniz. Makalenin sonunda okuyucu, düzeni ve gördüklerinizi anlayacaktır.

Smodin, Yazılı İfadede Yapı Türlerini Ustaca Kullanmanıza Nasıl Yardımcı Olabilir?

Uygun bir yazım yapısı, değerlendiricinin çalışmanızı ne kadar iyi anladığını etkiler. Yazı dağınık ve düzensiz ise, değerlendirici ilgisini kaybedebilir veya yazıyı takip etmekte zorlanabilir. Bu durum notlarınızı etkileyebilir, çünkü değerlendirici yazma becerileriniz nedeniyle puanınızı düşürebilir.

Doğru yazım yapısını kullanmak kolay değildir, çünkü farklı formatları takip etmeniz gerekir. Dahası, ana diliniz olmayan bir dilde yazıyorsanız, belirli bir çerçeveyi takip etmek daha da zor hale gelir.

Smodin, sıfırdan yüksek kaliteli denemeler ve deneme taslakları oluşturmak için gerekli tüm araçları size sunar. Ayrıca, mevcut çalışmalarınızı iyileştirerek daha iyi notlar almanıza yardımcı olabilir.

İyi bir hikaye geliştirmekte zorlanıyorsanız, AI Story Generator'ımızı deneyin. Saniyeler içinde yaratıcılığınızı harekete geçirecek, intihal içermeyen hikayeler üretebilir.

Makalenizin okunabilirliğini artırmak için değişiklik yapmanız gerekiyorsa ne yapmalısınız? Makalenizi AI Rewriter aracımıza girin ve içeriğinizi bir üst seviyeye taşımayı öğrenin.

Son olarak, AI Essay Generator akademik ödevlerinize başlamanıza yardımcı olacaktır. Güvenilir kaynakları kullanarak her türlü makaleyi oluşturabilir ve intihalden kaçınmak için bilgileri kaynak gösterir.

En iyi yanı ne mi? Smodin'i ve yazarken farklı yapı türleri oluşturan tüm deneme özelliklerini ücretsiz olarak deneyebilirsiniz.

Smodin'e bugün katılın, böylece ödev teslimi gerektiğinde her zaman mükemmel notlar alın!

Sıkça Sorulan Sorular

Yazıda yapı nedir?

Yazılı metinde yapı, belirli bir konuyu açıklamak için fikirlerinizi, kavramlarınızı veya konuşma noktalarınızı düzenlemektir. Bir yazar olarak, çalışmanızda görüşlerinizi nasıl sunacağınızı kontrol edebilirsiniz. Başka bir deyişle, konuşma noktalarını açıklamak için farklı yollar vardır. Okuyucularınızı yönlendirerek, aktarmak istediğiniz şeyi anlamalarını sağlarsınız.

Yazarlar kaç tane temel biçimlendirme yapısı kullanır?

Yazarlar çalışmalarında üç temel biçimlendirme yapısı kullanırlar. İlk olarak, okuyuculara ne beklemeleri gerektiği konusunda fikir veren giriş bölümü gelir.

Girişin ardından, yazarın aktarmak istediği temel kavramları açıklayan ana bölüm gelir. Son olarak, tüm konuşma noktalarını bir araya getiren sonuç bölümü gelir. Bu çerçeve, yazarlar arasında yaygın olarak kullanılan bir yapıdır.

Yazarken yapı neden önemlidir?

Yazarken yapı aşağıdaki nedenlerden dolayı önemlidir:

• Cümlelerinizin doğal bir şekilde akmasını sağlayarak okunmasını kolaylaştırır.
• Okuyucunun görüşlerinizi anlayabilmesi için fikirlerinizi düzenlemenizi sağlar.
• Konuşma konularınız için güçlü argümanlar oluşturmak için kullanabileceğiniz bir temel sağlar.
• Okuyucunun konuşmayı takip etmesini sağlar.